درک علل و چگونگی انباشته شدن چربی اضافی در بدن راهنمای اصلی یک پزشک در جلوگیری و درمان چاقی بیماران خود می باشد مهمترین موادیکه تولید انرژی نموده و تا حدودی در بدن ذخیره می گردند عبارتند از : پروتئین ها , کربو هیدراتها , چربیها .ذخائر کربو هیدراتها و پروتئینها در بدن نسبتا” کم بوده و از نظر ایجاد انرژی در مقایسه با چربیها از اهمیت کمتری برخوردار هستند .
اگر مقادیر پروتئین مصرفی بیش از نیاز فرد باشد مقادیر اضافی یا دفع شده و یاغالبا بصورت چربی درآمده و در بدن ذخیره می گردند و همچنین اگر مقادیر کربوهیدرات مصرفی فرد بیش از نیاز وی باشد ابتدا کلیه انبار های گلیکوژن پر گشته و سپس مقادیر اضافی تبدیل به چربی گردیده و بدینصورت در بدن ذخیره می گردند .اگر فرد به مدت طولانی از خوردن غذا اجتناب نماید ابتدا ذخائر چربی پروتئینها ی بدن مسئول ایجاد انرژی خواهند بود که در نتیجه فرد دچار تحلیل عضلانی خواهد گردید بنابراین نتیجه ایکه حاصل می گردد اینست که مصرف زیاد از حد کربو هیدراتها و پروتئینها نهایتا” بصورت چربی در بدن ذخیره می گردند و میتوان گفت که اصولا” پرخوری موجب انباشته شدن چربی در بدن می گردد البته لازم بتذکر است که مصرف چربیها موجب تسریع این عمل می گردند .
به ازاء هر یک گرم چربی موجود در بافت های چرب حدودا 10/1 گرم آب نیز ذخیره می گردد و بازاء هر 453 گرم چربی تقریبا3500 کالری در بدن ذخیره میگردد در صورتی که به ازاء هر یک گرم کربوهیدرات ذخیره شده حدودا 4-2 گرم آب نیز همراه ان ذخیره می گردد .پروتئینها ذخیره آنچنانی نداشته و می توان گفت که ذخائر ان بصورت عضله , پروتئینهای سرم , هورمونها و آنزیم ها می باشد و اگر بعنوان مثال انرا ذخیره بدانیم بازاء هر گرم پروتئین ذخیره شده چندین گرم آب همراه ان ذخیره می گردد.با توجه به این ارقام مشاهده می گردد که ذخائر چربی از نظر ایجاد انرژی لازم در بدن از اهمیت و راندمان و کارآئی بیشتری برخوردارند.
درواقع سوخت و سوز چربیها بعلت داشتن کمترین مقدار آب بیشترین انرژی را تولید نموده بطوریکه از سوختن هر یک گرم آن 9 کالری تولید می گردد ولی از سوختن یک گرم پروتئین و یا یک گرم گیلکوژن فقط معادل 1 تا 2 کالری انرژی تولید می گردد و این امر ناشی از بالا بودن مقادیر اب همراه انهاست بنابراین اگر فردی به گرفتن رژیمی که با مصرف آن روزانه 500 کالری کمتر از مقدار کالری مورد نیازش بپردازد در طی یکهفته می تواند حدود 450 گرم از وزنش را کاهش دهد و به همین منوال اگر روزانه 1000 کالری کمتر مصرف کند در عرض یک هفته حدود یک کیلوگرم از وزنش کاسته می شود ولی استفاده از رژیمی که توسط ان فرد مقادیر بیشتری از وزنش را کاهش داده و یا ایجاد گرسنگی های کوتاه مدت باید تحت نظر پزشک و در بیمارستان انجام گیرد.
یگانه و تنها عامل چاقی افراد از نظر پزشکی تغذیه انان با کالریها ی بیش از حد مورد لزوم آنها است و در صدق این گفته اعتراض مبتلایان به چاقی غالبا مردود است .اصل بقای انرژی اصلی است که نه تنها در فیزیک بلکه در مورد بدن انسان نیز صادق است بنابراین اصل انرژی و یا حرارت نه به خودی خود ایجاد و نه به خودی خود از بین می رود بلکه تغییر ماهیت می دهد بنابراین اصل اگر مقدار حرارت وکالری ناشی از تغذیه بیش از مصرف و سوزاندن آن باشد مقادیر اضافی به صورت چربی در بدن ذخیره گردیده موجب افزایش وزن بدن می گردند.
ضخامت پوست
یکی از راههای عملی سنجش چربی و چاقی بدن می باشد که کلفتی پوست را در 4 تقطه بدن اندازه می گیرند:
1-پشت بازو (در حد فاصل بین نوک شانه و آرنج )
2 – جلو بازو (در نقطه ی وسط ماهیچه جلوی بازو در حالیکه دست کاملا” آویزان است )
3- زیر کتف ( زیر استخوان کتف )
4 – بالای استخوان لگن ( در وسط محور بالای تاج لگن در پهلو )
اندازه گیری ضخامت جلد بین دو انگشت شست و نشانه بشکل نیشگون گرفتن انجام می گیرد که اگر بیش از 5/2 سانتی متر باشد نشان دهنده و موید چاقی است