آنوریسم آئورت به افزایش موضعی قطر آئورت گفته می شود که بسته به علت آن میتواند در آئورت صعودی، قوس آئورت ، قسمت سینهای آئورت نزولی یا آئورت شکمی ایجاد شود . آنوریسم سینوسهای والسالوا ممکنست مادرزادی باشد یا در اثر سندرم مارفان، سیفلیس یا آندوکاردیت عفونی ایجاد شود.
آنوریسم آئورت صعودی یا قوس آئورت از سیفلیس، آنوریسم ديسکان یا نکروزکیستیک مدیا با یا بدون سندرم مارفان ناشی می شود : آنوریسم قسمت سینه ای آئورت نزولی در اثر سیفلیس، آترواسکلروز یا آنوریسم دیسکان ایجاد می گردد. آنوریسمهائی که درست بعد از محل انشعاب شریان زیر چنبری چپ قرار دارند اکثرا” ناشی از تروما هستند.
آنوریسم آئورت شکمی معمولا” در اثر آترواسکلروز و گاهی بعلت سیفلیس یا گسترش آنوریسم از سمت بالا ایجاد می شود . بیماریهای بافت همبند از جمله آئورتیت تاکایا سو می توانند در هر ناحیه ای از آئورت مخصوصا” قسمت ابتدائی آن آنوریسم ایجاد کنند.
آنوریسمهای ناشی از آترواسکلروز غالبا” در آئورت شکمی (بویژه در حد فاصل مبداء شریانهای کلیوی و محل دوشاخه شدن آئورت) تشکیل شده و معمولا” مردان بالای ۵۰ سال را گرفتار می کنند. آنوریسمهای آئورت شکمی گاهی با درد پشت یا اپیگاستر همراهند اما معمولا” علامتی ایجاد نمی کنند و اولین تظاهر آنها ممکنست پارگی به همراه _درد و خونریزی شدید باشد. افزایش درد پشت یا شکم احتمال پارگی قریب الوقوع آنوریسم را مطرح می کند .
این درد معمولا” ثابت و آزاردهنده است و با حرکت تغییر نمی کند . آنوریسمها ممکنست در لمس حساس باشند . بعضی از بیماران بخاطر احساس پری یا ضربان غیر طبیعی در شکم به پزشک مراجعه می کنند. گاهی ضربان برجسته آئورت شکمی در افراد لاغر و طبیعی لمس شده و به اشتباه بعنوان آنوریسم آئورت شکمی تشخیص داده می شود . از سوی دیگر آنوریسم آئورت شکمی در بیماران چاق یا افرادی که دیواره شکم آنها عضلانی است ممکنست قابل لمس نباشد. قطعات تخریب شدهء ناحيه آنوریسم میتوانند آمبولی محیطی ایجاد کنند که گاهی تظاهرات آن در پاها یافت می شود .
صداهائی ممکنست روی ناحیه آنوریسم شنیده شود . آنوریسم آئورت غالبا” با بیماریهای انسدادی عروق محیطی همراه است. یکی از عوارض آنوریسم پارگی آن است : پارگی بداخل ورید اجوف تحتانی سبب بوجود آمدن فیستول شریانی وریدی می شود ، پارگی بداخل دئودنوم خونریزی حاد و شدید گوارشی ایجاد می کند، پارگی بداخل فضای خلف صفاقی باعث تشکیل هماتوم در پهلوها و کشاله ران می شود و پارگی بداخل حفره شکمی سبب اتساع شکم می گردد.
اندازه آنوریسم را میتوان با معاینه فیزیکی ، رادیوگرافی عادی قفسه سینه در صورتیکه دیواره آئورت کلسیفیه باشد)، سونوگرافی شکم ، سی تی اسکن و آئورتو – گرافی تعیین کرد. قطر آئورت طبیعی از ۲ سانتیمتر تجاوز نمی کند. از بین روشهای ذکر شده معاینه فیزیکی کمترین دقت را در تخمین اندازه آئورت شکمی دارد. سونوگرافی شکم روشی ساده و بسیار دقیق است.
آنژیوگرافی درتشخیص آنوریسم آئورت، دقت کمتری دارد زیرا ایجاد لختة دیوارهای ممکنست باعث شود قطر رگ کوچکتر از میزان واقعی بنظر برسد اما اگر قرار بر انجام جراحی باشد آئورتوگرافی برای ارزیابی وسعت درگیری آئورت و وضعیت شاخه های آن لازم است.
نیمی از آنوریسمهایی که بیش از ۶ سانتیمتر قطر دارند در ظرف یکسال پاره می شوند. و در این موارد انجام جراحی برای برداشتن ناحیه آنوریسم و جانشین کردن آن با پیوند مصنوعی معمولا” توصیه می شود . آنوریسمهایی که کمتر از ۶ سانتیمتر قطر دارند نیز ممکنست پاره شوند. در بیمارانی که خطر جراحی آنها نسبتا زیاد است آنوریسمهای ۴ تا ۶ سانتیمتر را باید دقیقا” تحت نظر قرار داد. در این حالت اگر علائم اتساع یا پارگی قریب الوقوع مشاهده شود انجام جراحی ضرورت پیدا میکند.
سه چهارم آنوریسمهای آئورت ناشی از آترواسکلروز به آئورت شکمی محدود می شوند یک چهارم دیگر آئورت سینه ای و بخصوص قسمت نزولی آنرا گرفتار می کنند . آنوریسمهای آئورت سینه ای می توانند باعث انحراف تراشه همراه با عوارض ریوی ، خشونت صدا در اثر فشار روی عصب راجعه حنجره ای، دیسفاژی ناشی از انسداد مری ، سندرم هورنر بعلت فشار روی زنجیره سمپاتیک یا انسداد ورید اجوف فوقانی شوند.
درد مداوم و آزاردهنده ای ممکنست ایجاد شود. گاهی ضربان آنوریسمی مشخصی در روی جناغ یا بریدگی فوق جناغی یافت می شود . پارگی آنوریسم با درد شدید سینه یا پشت همراه است. آنوریسمهای آئورت سینهای معمولا” در عکس قفسه سینه مشهود هستند و باید از سایر توده های مدياستينال تشخیص داده شوند. سی تی اسکن آنوریسم آئورت را نشان می دهد اما معمولا” انجام آئورتوگرافی قبل از اقدام به جراحی لازم است .
آنوریسمهای بزرگ آئورت سینه ای مخصوصا” آنهائی که قطرشان از ۶ تا ۷ سانتیمتر بیشتر است و یا آنهایی که شواهدی از اتساع نشان می دهند یا باعث ایجاد علائم می شوند باید در صورت امکان از طریق جراحی برداشته شده و با پیوند مصنوعی جایگزین شوند. اگر آنوریسم آئورت صعودی را گرفتار کرده باشد جراحی دریچه آئورت و همینطور پیوند مجدد عروق بزرگ یا شرائین کرونر به یک ناحیه سالم آئورت ممکنست ضرورت پیداکند . اگر خطر جراحی بیمار زیاد باشد با وسعت آنوریسم مانع انجام جراحی شود کاهش فشار خون و نیروی تخلیه بطن با تجویز داروهای مسدود کننده گیرنده های بتا مفید است .
آنوریسم دیسکان در اثر پارگی انتیمای آئورت و ایجاد یک مجرای کاذب در مدیای آن ایجاد می شود . این مجرای کاذب ممکنست از طریق پارگی دیگری در انتیمامجددا” وارد مجرای حقیقی آئورت شود یا در اثر پاره شدن ادوانتیس به بافتهای دور آئورتی راه پیدا کند. آنوریسم دیسکان آئورت ارتباطی با آترواسکلروز آئورت ندارد و بیشتر در مردان میانسال مبتلا به افزایش فشارخون ، سندرم مارفان ، نکروزکیستیک مدیا و کوآرکتاسبون آئورت ایجاد می شود و همینطور شیوع آن در طی حاملگی اندکی افزایش پیدا می کند. آنوریسم ديسكان ممکنست در اثر ضربه ایجاد شود و می تواند از عوارض آنژیوگرافی آئورت باشد.
اگر آنوریسم ديسكان به عقب به سمت دریچه آئورتی پیشرفت کند نارسائی شدید دریچه آئورتی ممکنست ایجاد شود. درگیری شریانهای کرونر، کاروتید یا نخاعی می تواند به ترتیب سبب ایجاد انفارکتوس میوکارد، سکته مغزی یا پاراپلژی شود. گاهی آنور بسم ديسكان بداخل پریکارد پاره شده و تامپوناد قلبی ایجاد می کند یا به سمت شریانهای کلیوی گسترش یافته و باعث اختلال عمل کلیه می گردد .
- گرفتاری قسمت صعودی یا قوس آئورت
- گرفتاری قننفت انتهائی آئورت در صورتیکه شواهدی از نشت خون، گسترش ضایعه به سمت عقب ، اختلال گردشخون اعضای حیاتی از جمله مغز و یا عدم موفقیت در کنترل درد یا فشار خون وجود داشته باشد
- طبیعی بودن فشار خون بیمار به نحوی که افزایش فشار خون بعنوان علت آنوریسم دیسکان مطرح نباشد. بیماران مبتلا به آنوریسم دیسکان قسمت انتهایی آئورت سن بالایی دارند و آترواسکلروز وسیع و بیماریهای قلبی ریوی در آنها شایع است .